“Als je geeft, krijg je ook terug”

Tijdens het doen van zijn administratie komt Marcel Mengelers een map van de Thuishulpcentrale tegen. “Zo heette Handjehelpen eerst,” vertelt hij. Trots laat hij zijn registratieformulier zien, ondertekend in februari 1995. Sinds die tijd is hij maatje voor mensen met een hulpvraag. Zijn 25-jarig jubileum als vrijwilliger had hij nog tegoed, dus hoog tijd om hem alsnog in het zonnetje te zetten!

Toen Marcel een jaar of 37 was, ging hij op zoek naar vrijwilligerswerk. “Ik wilde iets doen met zingeving, en kwam al snel uit bij de zorg. Na wat zoeken – vraag me niet hoe ik dat toen deed zonder internet – kwam ik bij de Thuishulpcentrale.” Hij leest een stukje voor uit de bewaarde documentatie: “De Thuishulpcentrale is in maart 1979 opgericht op initiatief van ouders van gehandicapte kinderen. Zij ondervonden dat bij alle voorzieningen die er voor gehandicapten zijn, de praktische thuishulp geheel ontbrak.” Alle documenten zitten keurig geordend in een map: zijn inschrijfformulier, informatie over de stichting en folders. “Kijk, het handje was er jaren geleden ook al!”

"Ik zie die beperkingen niet zo. Ik kijk vooral naar wat nog wel kan."

Snel volgde een intake met twee ouders van de Thuishulpcentrale. Marcels eerste hulpvrager was een kind in een eenoudergezin. “Hij was druk, ongecontroleerd en vroeg veel aandacht. Moeder wilde er ook weleens uit, dus ik paste een avond in de week op. Maar dat bleek toch niet helemaal mijn ding. Toen ik voor mijn werk langere tijd naar het buitenland moest, betekende dat ook het einde van ons contact.” 

Bij de vier hulpvragers die volgden had Marcel een wens: dat er mogelijkheid was tot contact met de hulpvrager. “Het waren allemaal mensen die hulpbehoevend waren op de een of andere manier, maar ik zie die beperkingen niet zo. Ik kijk vooral naar wat nog wel kan. Ik ben onderzoeker bij RIVM, ook daar ben ik altijd positief ingesteld. Als het tegenzit, denk ik vooral in oplossingen.”

Een van de leuke ervaringen die Marcel zich uit de begintijd herinnert, is die met een jongeman. “Hij had een lichte vorm van autisme en was erg gefocust op wat híj wilde. Als hij bijvoorbeeld naar de winkel ging, stormde hij gelijk op de kassa af zonder rekening te houden met anderen. Want híj had iets nodig. Ik heb hem toen de omgangsvormen uitgelegd, dat je bijvoorbeeld op je beurt moet wachten. Dus hup, wij na een korte voorbereiding de sigarenwinkel in. Daar zijn we in gesprek met de winkelier, als er een andere klant binnenkomt en botweg inbreekt in ons gesprek! Precies hoe ik de jongeman had verteld dat het niet hoorde. We hebben daar samen heel hard om moeten lachen.”

Sinds 2008 was Marcel veertien jaar lang maatje van Wim. “Wim had Parkinson. Ik had daar een bepaald beeld van, dacht dat die mensen altijd trillen en onzeker lopen. Maar Wim had dat helemaal niet. Hij had aan- en uitperiodes. Hij was overbeweeglijk of - als de medicatie te laag was – ging zijn lichaam op ‘uit’, werd hij stokstijf. We gingen eens naar de winkel en Wim wilde zelf betalen. Maar onderweg naar de kassa zei hij: ‘Het gaat niet goed’. Eenmaal bij de kassa kon hij niks meer. Ik heb toen zijn portemonnee uit zijn zak gehaald om te betalen.” 

Al bij de kennismaking ontdekte Marcel dat Wim een grote passie had. “Overal in zijn huis lagen schilderijen, hij liet ze trots aan me zien. Sommige raakten me. Als fervent dichter inspireerde me dat om er gedichten bij te maken. Om de juiste woorden te zoeken bij het verhaal achter zijn schilderijen. Ik liet Wim ook mijn gedichten lezen. Tot mijn verrassing had hij een paar weken later een aquarel bij een van mijn gedichten gemaakt.”

Op een gegeven moment hadden Marcel en Wim een aantal gedichten met schilderijen gecombineerd en mochten ze deze exposeren in de wijk. “Dat vonden we allebei zo leuk en spannend. Het was een hele leuke happening, al onze vrienden en kennissen kwamen. We kregen er veel energie van.” 

Met hulp van Handjehelpen is een prachtige bundel met

onze gedichten en aquarellen uitgebracht.” 

Op elkaar ingespeeld raken

Toen Handjehelpen 35 jaar bestond, vroegen ze vrijwilligers en hulpvragers om mee te denken over een boekje. “Wij wilden wel een gedicht en aquarel aanleveren. Handjehelpen vroeg toen of dat er misschien ook 35 konden zijn, vanwege de 35 jaar. We moesten daarvoor nog een paar nieuwe maken, dus uiteindelijk werd dit een heel project met deadlines en wekelijkse besprekingen. We raakten helemaal op elkaar ingespeeld. Met hulp van Handjehelpen is toen een prachtige bundel met onze gedichten en aquarellen uitgebracht.” 

Helaas is Wim dit jaar overleden. “Wat ik enorm aan Wim heb gewaardeerd, is dat hij altijd keek naar wat hij nog wel kon. Hij zag altijd mogelijkheden en mede daardoor zijn we samen drie keer op vakantie geweest. Misschien heeft ‘ie me soms zelfs wel een beetje voor z’n karretje gespannen, om het onderste uit de kast te halen”, voegt Marcel lachend toe. 

Marcel heeft alleen maar goede herinneringen aan Wim en vertelt dat ze samen ook een beetje ‘ondeugend’ waren. Zoals toen de arts Wim adviseerde om, vanwege het risico op verslikken, gemalen voedsel te gaan eten. “Dat wilde hij absoluut niet. Samen gingen we daarover in gesprek en bereidden het overleg met de arts en het zorgteam voor. Alle scenario’s werkten we uit. Ik hielp hem met goede argumenten en was er tijdens het gesprek bij. We spraken af dat als Wim me een knipoog gaf, ik het gesprek over zou nemen. En als het gesprek dan was gegaan zoals we vooraf hadden bedacht, waren we supertrots. Dat gaf ons beiden energie!”

"Ik heb de organisatie enorm zien groeien en ze verbazen me elke keer weer. Iedereen is zeer behulpzaam, aardig en lief.”

Marcel is al die jaren ook betrokken geweest bij het reilen en zeilen van de stichting. “Toen Handjehelpen nog de Thuishulpcentrale was, vertegenwoordigde ik de vrijwilligers in de stichtingsraad. Ik dacht mee over dingen die beter konden. Ik heb de organisatie toen heel goed leren kennen. We spraken onder andere over wat ieders rol was. Als vrijwilliger is dat soms best ingewikkeld. Ben je alleen een maatje of word je op een gegeven moment ook een vriend?”

Toen de WMO werd ingevoerd, maakte Marcel zich zorgen over het voortbestaan van Handjehelpen. De financiële steun ging toen over van de provincie naar de lokale gemeenten. “Handjehelpen moest toen met 18 gemeenten om de tafel. Dat was heel spannend. Gelukkig is ze dat gelukt. Ik heb de organisatie enorm zien groeien en professioneler zien worden. Ze verbazen me elke keer weer. Ik weet niet hoe ze het voor elkaar krijgen, maar iedereen - ook nieuwe medewerkers - is zeer behulpzaam, aardig en lief.”

Inmiddels heeft Marcel een nieuwe gedichtenbundel uitgebracht. “Waar mijn vorige gedichten geïnspireerd waren op de aquarellen van Wim, zijn ze dat deze keer op muziek. Toen ik in een opwelling teveel boekjes had laten drukken, heb ik deze op een dichtersfestival uitgedeeld in ruil voor een donatie aan Handjehelpen.” Het was een win-win: Marcel kwam zo van de enorme stapel boekjes af, en haalde een leuk bedrag op voor Handjehelpen. Het is kenmerkend voor Marcel die overal oplossingen in ziet.

"Ik zal Handjehelpen nu en in de toekomst blijven steunen!”

Het vrijwilligerswerk bij Handjehelpen geeft Marcel veel vreugde en energie. “Je kunt samen met de hulpvrager plannen maken en zowel de blije als ook verdrietige momenten met elkaar delen. Als je geeft, krijg je ook terug. Mij heeft het in ieder geval nieuwe inzichten gegeven over mensen met een beperking. Voor mijn hulpvragers was het fijn dat de sleur even werd onderbroken. Ze zaten vaak al te wachten tot ik kwam. Wim heeft ook absoluut gewaardeerd dat hij een luisterend oor aan mij had.

Ik wens dat Handjehelpen zo doorgaat als ze nu doet, en er nog meer hulpvragers en maatjes aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Daar zijn wel meer vrijwilligers voor nodig. Daar zal ik ze nu en in de toekomst in blijven steunen!”