Evelien van Esch, docent Verpleegkunde bij De Hogeschool Utrecht en Wilma Louwerse, stagecoördinator bij Handjehelpen, werken al drie jaar prettig samen. Jaarlijks lopen zo’n dertig verpleegkundestudenten van de HU stage bij Handjehelpen. Veelal gaat het om een ketenstage, waarbij studenten in één jaar zowel bij een formele- als een informele zorgorganisatie ervaring opdoen. Zo leren ze beiden van binnenuit kennen én kunnen ze makkelijker een brug slaan tussen beiden.

Hoe ziet een ketenstage eruit?

Evelien: “De tweedejaarsstudenten lopen twintig weken stage. Drie dagen per week bij een ouderenzorginstelling en de vierde dag bezoeken ze een vast aantal hulpvragers van Handjehelpen in hun thuissituatie. Hier draait het niet om verplegen, de nadruk ligt op het relationele en sociale. Studenten zijn er voor een praatje, een wandeling of sociale activatie. Ze helpen de hulpvragers om hun netwerk weer wat te activeren of uit te breiden. Ze leren de sociale kaart kennen en zorgen er bijvoorbeeld voor dat een hulpvrager mee kan eten in het buurthuis om de hoek.”

Wat leren de studenten vooral tijdens hun stage?

Evelien: “De studenten krijgen letterlijk en figuurlijk een kijkje achter de voordeur. Ze leren de thuissituatie kennen en komen er bijvoorbeeld achter dat sommige mensen maar een heel klein netwerk hebben. Ze ervaren in de praktijk wat dit betekent. Hetzelfde geldt voor de impact van de zorg op een wél bestaand netwerk. En ze leren hoe ze daar aandacht aan kunnen geven. Het zorgt ervoor dat ze een beter beeld krijgen van de mens achter de hulpvraag.

De stage bij Handjehelpen komt ook de communicatieve vaardigheden van de studenten ten goede. Studenten hebben geen formele rol, noch een zorgdossier om op terug te vallen. Ze moeten er zelf meer voor doen om de hulpvrager te leren kennen en een beeld te krijgen welke zorg aansluit. Dat ligt buiten hun comfortzone, maar juist daarvan leren ze veel. Hoe ze moeilijke onderwerpen bespreekbaar kunnen maken bijvoorbeeld. Waardevolle lessen, ook voor hun ontwikkeling tot verpleegkundige.

De studenten worden bij Handjehelpen ook best een beetje ‘in het diepe gegooid’. Ze gaan meteen de eerste keer zelfstandig naar de hulpvrager. Dat is best spannend, maar door het gewoon te doen groeit hun zelfvertrouwen. Mooi dat de studenten aangeven dat ze die zelfstandigheid ook leerzaam vinden.”

Wilma, waarom die zelfstandigheid?

Wilma: “Bij Handjehelpen werken we vanuit de Presentiebenadering. Dat betekent in het kort dat we naast de hulpvragers staan, ruimte bieden en aansluiten. Dat is nog niet zo makkelijk. Het draait vooral om menselijke vaardigheden en een stuk zelfinzicht. Dat leer je niet alleen uit boeken en studenten zijn natuurlijk nog zoekend; wie ben ik en wie ben ik als professional? Bij ons krijgen ze de ruimte om juist dat te ontdekken. Daartoe worden ze een beetje teruggeworpen op zichzelf. Ze leren te reflecteren en zelf te bedenken hoe ze een hulpvrager het beste kunnen helpen. Niet per se comfortabel inderdaad, maar het zorgt wel voor groei en een gevoel van trots naderhand.”

Wat is de kracht van jullie samenwerking?

Wilma: “We werken nauw samen en dat is voor de studenten prettig. We verzorgen regelmatig samen lessen en overleggen veel met elkaar. Zo was er laatst een stagiair die niet zo goed klikte met een hulpvrager. Ze waren erg verschillend en het contact verliep moeizaam. We hebben de situatie met z’n drieën besproken en bekeken hoe de stagiair dit het beste kon aanpakken. Uiteindelijk heeft ze doorgezet en gezocht naar een manier om met de hulpvrager om te gaan. Mooi.”

Evelien: “De begeleiding vanuit Handjehelpen is goed en de lijnen zijn kort. Ik kan met een gerust hart doorverwijzen naar een begeleider bij Handjehelpen en we zitten snel en gemakkelijk met elkaar om tafel als er iets besproken moet worden.

De verdieping die we studenten door deze samenwerking kunnen bieden is ook een meerwaarde. In de lessen waarbij Wilma aansluit staan we bijvoorbeeld stil bij de Presentiebenadering, het netwerk of onderwerpen als rouw en verlies. Die thema’s zijn relevant voor de hulpvragers van Handjehelpen, maar ook voor de bewoners van het verpleeghuis. Mooi ook dat we studenten tot denken aanzetten over onderwerpen waar ze misschien niet zo snel bij stilstaan.”

Waarom is het belangrijk dat verpleegkundestudenten kennis maken met de informele zorg?

Evelien: “Er is nog steeds onvoldoende verbinding tussen formele- en informele zorg, maar we zitten op een kantelpunt. De samenwerking tussen formeel en informeel wordt steeds belangrijker. Ook gezien de tekorten in de zorg, de vergrijzing en het feit dat mensen langer thuis blijven wonen. We stimuleren de studenten ook om gedurende hun stage de verbinding te zoeken met het verpleeghuis.

Hoe is daar aandacht voor de samenwerking met de informele zorg?”

Wilma: “Formele- en informele zorg zijn samen heel krachtig. Door studenten middels hun ketenstage met beiden bekend te maken, ondervinden ze hoe informele zorg aanvullend is op formele zorg en hoe waardevol de samenwerking tussen beiden is. Dit nemen ze mee in hun toekomstige rol als professional, waardoor het samenwerken met informele zorg normaler wordt. En dat is winst, want samen kunnen we echt meer passende hulp bieden.”

Evelien: “De kennis van de informele zorg is van grote waarde. Studenten leren de persoon achter het ziektebeeld kennen en oog te hebben voor de naasten. We hopen dat ze deze ervaringen meenemen in hun verdere ontwikkeling, omdat we erin geloven dat ze juist daardoor betere zorgprofessionals worden.”

Wilma: “Ik denk dat daar ook de kracht van onze samenwerking zit. We zien beiden het belang van de samenwerking tussen formeel en informeel en hebben duidelijk voor ogen waar we het voor doen.”

Evelien: “We zien het belang van informele zorg, ook voor verpleegkunde. En het is fijn om te zien dat we dit kunnen overbrengen op steeds meer enthousiaste studenten.”

De Ketenstage: Schakel tussen formele en informele zorg

In de ketenstage leren studenten in één jaar twee organisaties kennen. Wekelijks doen de stagiairs ervaring op bij Handjehelpen én een partner-organisatie in de formele zorg, zoals Abrona, De Rijnhoven, Dock Utrecht, Maria Dommer, Vivium, Quarijn of een andere (jeugd) zorginstelling. Afwisseling, diversiteit en multidisciplinair samenwerken zijn kernwoorden in deze stage. En de stage zorgt ervoor dat formele en informele zorg elkaar steeds meer versterken. Lees meer over stage lopen bij Handjehelpen.