Woensdag 5 oktober was een bijzondere avond bij Handjehelpen. Acteur én vrijwilliger Rens van de Rijdt gaf een ludieke lezing over zijn ervaringen als maatje. Rens werd in 2019 maatje van Hans en kent de frustraties die al onze vrijwilligers en stagiairs kunnen treffen en die soms zelfs de mooie ervaringen van geluk en zingeving kunnen overtroefen. Hoe willen en kunnen we daar nu mee omgaan? Valt daar iets in te leren? En hoe dan? Rens nam ons op een ludieke manier mee, vanuit zijn eigenzinnige perspectief op het vak ‘maatje’.

Al ruim drie jaar is Rens maatje van Hans, een lieve man van 68 die al heel wat heeft meegemaakt in zijn leven. Rens had grote verwachtingen van zijn rol als maatje en wilde het leven van Hans graag een beetje beter maken. Maar als hij één ding heeft geleerd: het gaat niet altijd zoals je had verwacht. En dat is helemaal prima.  

Rens kwam in aanraking met Handjehelpen via zijn werk als acteur bij Omdenken. Hij voelde meteen een klik. Rens: “Ik werkte inmiddels dertien jaar als zelfstandig acteur en trainer. Ik had me altijd voorgenomen dat ik ooit nog een keer vrijwilligerswerk zou gaan doen. Als zelfstandige ben je namelijk veel bezig met jezelf.” Lachend: “Zeker als acteur! Ik voelde steeds meer de behoefte en ruimte om ook iets te doen voor iemand anders."

Lintjesregen en verwachtingen

Rens ging in gesprek met Handjehelpen. Met een lach op zijn gezicht denkt hij eraan terug. “Het was vrij snel beklonken. Ze hebben me ook wel meteen in de wurggreep gelegd en me niet meer laten gaan”. Kort na het eerste gesprek werd hij voorgesteld aan Hans. Rens vertelt: “Het idee was om te kijken of het klikte. En dat vond ik wel interessant. Want hoe ga je zo’n eerste ontmoeting in? Als mens hebben we natuurlijk allemaal bepaalde ideeën, verwachtingen, oordelen en meningen over de mensen om ons heen. Dat was bij mij niet anders.” Ook had Rens een bepaald beeld van vrijwilligerswerk: “Ik moest bijvoorbeeld denken aan de lintjesregen.” Grappend: “Ik ga iets doen voor de medemens! Potverdorie, ik ga ook een lintje krijgen! Leuk!” Tegelijkertijd voelde dat een beetje raar. “Wie ben ik dan, om iemand te gaan helpen? Ik worstel mezelf ook maar een beetje door het leven.”

"Samen maakten we afspraken en

we besloten het maar gewoon te proberen." 

De eerste ontmoeting

Rens vertelt: “Hans is een ontzettend lieve man. We leerden elkaar kennen toen hij 65 was. Hans is in zijn leven behoorlijk wat hobbels op de weg tegengekomen. Hij verloor zijn baan als houtbewerker en voelde zich vaak eenzaam en depressief. Hij kon wel een handje hulp gebruiken.”

Rens vond de eerste ontmoeting met Hans heel spannend. “Moet ik iets meenemen? Wat ga ik aan hem vragen? Wat voor een band krijgen we met elkaar? Uiteindelijk besloot ik het gesprek maar op me af te laten komen."

In eerste instantie kwam Hans rustig en wat timide over. Maar toen Rens wat beter keek zag hij dat Hans ook best gespannen was. Rens gooide het open en zei: “Ik vind het best wel heel spannend, Hans. Hoe is dat voor jou?” Hans begon te vertellen. Hij kwam met zijn hele levensverhaal, open en bloot. Zelf vertelde Rens ook het een en ander over zichzelf en vroeg: “Wat verwacht jij dan nu van datgene wat wij aangaan samen?” Hans gaf duidelijk aan dat hij het belangrijk vindt dat gemaakte afspraken ook echt doorgaan. En dat hij er niet zo van houdt als er dingen veranderen. Samen maakten ze afspraken en besloten het maar gewoon te proberen. 

Net als bij oma thuis

Rens ging iedere week op bezoek bij Hans. Zijn vrouw was in die periode zwanger en hij grapt: “Het is heel leuk om met zwangere vrouwen te zijn, maar soms ook spannend. Dus ik kon er zo eventjes tussenuit, best prettig!” En er gebeurde iets bijzonders in het contact met Hans. Het deed hem denken aan het gevoel dat hij vroeger had bij zijn oma thuis. "Als ik bij haar was, maakte er verder helemaal niets meer uit. Ik vergat alles om me heen. Datzelfde bijzondere gevoel kreeg ik ook een beetje bij Hans. Het voelde alsof ik een soort toevluchtsoord had. Een plek waar ik naartoe kon, waar ik even de boel de boel kon laten. Het gaf me rust.”

Verwachtingen bijstellen

Rens merkte wel dat hij veel van zijn verwachtingen van het maatje zijn moest bijstellen. “Ik dacht, ik ga een handje helpen! Ik ga Hans verder brengen dan hij nu is. Hans is veel alleen, maar als ik er dan ben gaan we héél veel kletsen. Nou, ik kwam van een koude kermis thuis. Het bleek dat Hans helemaal niet altijd wilde kletsen. Soms wilde hij zelfs helemaal niets doen. Dan stapte ik enthousiast binnen met de vraag: ‘Zullen we lekker ergens heen gaan?’ En dan antwoordde Hans simpelweg ‘Nee’. Ik besloot gewoon te kijken of Hans zelf ergens mee kwam. Is dat niet zo? Dan is het ook goed.”

‘Kom Hans, we gaan fietsen vandaag.’

Maar nee, natuurlijk gingen we niet fietsen.

Lekker samen fietsen (of niet natuurlijk)

Over het bijstellen van zijn verwachtingen heeft Rens een grappige anekdote: “Hans had een hele mooie fiets. Daar was hij ook heel trots en zuinig op. Het enige wat hij er niet mee deed was fietsen. Hij had het er wel regelmatig over. Dus ik stelde voor om een keer samen te gaan fietsen. Ik ging op mijn fiets naar Hans toe. ‘Kom Hans, we gaan fietsen vandaag.’ Maar nee, natuurlijk gingen we niet fietsen. Hans wilde wel, maar ook weer niet. Ik vond dat heel moeilijk om te begrijpen. In mijn wereld, als je iets wil, dan doe je het. Maar ik leerde: niks werkt hetzelfde bij de ander als dat het voor jezelf werkt. 

Een paar weken later - ik was maar opgehouden over dat fietsen - liepen we naar het winkelcentrum en ineens zei Hans: ‘Er staat daar een mooie fiets, ik wil even dat je meekijkt, want die wil ik graag kopen.’ Ik dacht: ‘Huh?! Je hebt al een fiets, maar je fietst er nooit op!’ Hans vroeg Rens om de fiets te testen. Hij kocht de fiets en zette hem vervolgens met een dubbel slot in de schuur, om er uiteraard weer niet op te gaan fietsen.”

Weer een paar weken later. Rens vroeg Hans of hij blij was met zijn nieuwe fiets, waarop Hans hem vertelde dat het zadel niet goed was. Rens vroeg: “Heb je erop gefietst?” Waarop Hans antwoordde: “Nee, alleen even geprobeerd om erop te zitten in de tuin.” Ineens ging er bij Rens een lampje branden en hij vroeg: “Vind je het spannend?” Ja, Hans was wel een beetje bang om van zijn fiets af te vallen. Rens dacht aan de manier waarop je een kind leert fietsen en zei: “Hans, ik ga naast je lopen, hou je hand op mijn schouder.” Voorzichtig stapte Hans op de fiets en probeerde het. Hans heeft uiteindelijk drie rondjes gefietst en was zo blij als een kind. Een paar weken daarna stond de fiets toch weer keurig aan het kettingslot. Hans heeft nooit meer gefietst.

Grenzen stellen blijft lastig

Naast het aanpassen van je verwachtingen blijkt ook het stellen van grenzen een terugkerend thema als maatje. Rens merkt dat hij dit soms lastig vindt. Bijvoorbeeld als Hans ergens naartoe moet. Hij heeft namelijk geen auto. Soms vraagt hij aan Rens of hij hem even kan brengen, bijvoorbeeld naar een doktersafspraak. “Vaak zeg ik dan ‘ja natuurlijk, prima’, maar ik merk soms dat die grenzen wat worden opgerekt. De enige die daar wat aan kan doen, dat ben ik zelf. Maar hoe doe ik dat dan? Ik vind het eigenlijk wel fijn als iemand me nog aardig vindt”. 

Dat grenzen stellen als vrijwilliger moeilijk is konden veel mensen in de zaal bevestigen. Want na een korte rondvraag “Wie herkent dit?” stak de meerderheid zijn hand op. Rens stelde daarom voor om binnenkort een training te komen geven over dit onderwerp. We kijken er nu al naar uit!